Sylwetki Mistrzów: Martin Hundsfeld

Bartosz Rafalski

Martin Hundsfeld W literaturze lub źródłach występuje też jako: Martin Huntsfeld, Martein Hundtfeltz, Martein Huntfeltz lub Martein Hündsfelder. – mistrz fechtunku, żyjący najprawdopodobniej w pierwszej połowie XV w., zaliczony przez Paulusa Kala do członków tzw. Bractwa Liechtenauera Grupa do której P. Kal zalicza siedemnastu mistrzów szermierki, co do których zakłada się, że pobierali nauki u samego J. Lichtenauera: Peter Wildigans von Glatz, Peter von Danzig zum Ingolstadt, Hans Spindler von Znaim, Lamprecht von Prague, Hans Seydenfaden von Erfurt, bracia Andres i Jacob Lignitzer, Sigmund ain Ringeck, Hartman von Nuremberg, Martin Huntfeltz, Hans Pegnitzer, Philipp Perger, Wergiliusz z Krakowa, Dietrich Degenfechter von Braunschweig, Ott Żyd, Hans Stettner von Mörnsheim oraz Paulus Kal. Paulus Kal Fechtbuch, karta 2v, https://wiktenauer.com/wiki/Paulus_Kal_Fechtbuch_(Cgm_1507)#/media/File:Cgm_1507_02r.jpg, [dostęp: 26.07.2021]. Rękopis znajduje się w Bawarskiej Bibliotece Państwowej w Monachium (nr. kat. Cgm 1507).. Okres życia M. Hundsfelda określa się na podstawie wzmianki „niech Bóg będzie mu miłościw” w Starhemberg Fechtbuch z 1452 r. Starhemberg Fechtbuch, karta 87r (Cod.44.A.8). Traktat znany jest również jako Codex Danzing. Wiktenauer, a HEMA Alliance Project, Starhemberg Fechtbuch (Cod.44.A.8), https://wiktenauer.com/wiki/Starhemberg_Fechtbuch_(Cod.44.A.8) [dostęp: 25.07.2021]. Rękopis znajduje się w Biblioteca dell’Accademia Nazionale dei Lincei e Corsiniana w Rzymie (nr. kat. MS 1449)., która wyraźnie sugeruje, że w czasie powstania przywołanego traktatu mistrz już nie żył.

O pochodzeniu M. Hundsfelda krążą dwie teorie. Pierwsza – mniej prawdopodobna – odnosi się do nazwiska. Wiąże ona miejsce urodzenia mistrza z terenami dzisiejszego Wrocławia. W 1109 r. według kronik Galla Anonima oraz Wincentego Kadłubka, starły się tam wojska księcia Bolesława Krzywoustego i króla niemieckiego Henryka V Salickiego G. Anonim jedynie wspomina, że taka bitwa miała miejsce we fragmencie: “cesarz podstąpił pod miasto Wrocław, gdzie jednak nic więcej nie zyskał, jak trupy na miejsce żywych”. Anonim tzw. Gall, Kronika Polska, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 2008, s. 140. Z kolei W. Kadłubek opisuje ją dokładniej uznając za wielkie zwycięstwo polskiego oręża. Zgodnie z jego relacją: “Na dowód tego istnieje jeszcze nazwa [owego] miejsca, zbiegła się tam [bowiem] niezmierna sfora psów, które pożerając tyle trupów wpadły w jakąś szaloną dzikość, tak że nikt nie śmiał tamtędy przejść, i dlatego owo miejsce nazywa się Psim Polem”. Zob. Kadłubek W., Kronika Polska, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich we współpracy z De Agostini Polska Sp. z o.o., Wrocław 2003, s. 136-138.. Po zakończonym boju miała pojawić się ogromna sfora psów szarpiących zwłoki poległych – stąd nazwa Psie Pole. Historycy sprzeczają się jednak czy owa bitwa w ogóle miała miejsce Zob. np. S. Orgelbrand (red.), Encyklopedia Powszechna T.3, Wydawnictwo Orgelbranda, Warszawa 1865, s. 728 oraz J. Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2006, s. 731-732.. Druga teoria zakłada, że mistrz pochodził ze wsi Hundsfeld położonej około 20 km na wschód od miejscowości Würzburg w Bawarii.

M. Hundsfeld koncentrował się przede wszystkim na walce w zbroi (Harnischfechten) z użyciem miecza w chwycie półmieczowym oraz technikach zapaśniczych (tzw. grapplingu), a także sztylecie i walce konnej (Rossfechten) W niemieckiej tradycji fechtunku tzw. techniki półmieczowe określane są w źródłach technikami „miecza krótkiego”. Należy przez to rozumieć właśnie „miecz skrócony” tj. sposób trzymania miecza długiego w połowie główni podczas walki z opancerzonym przeciwnikiem. Wskazują na to już pierwsze wersy traktatów dotyczących tego sposobu walki zarówno M. Hundsfelda jak i A. Lignitzera. Zob. np. M. Maziarz, B. Walczak, G. Żabiński (tłum. i oprac.), Peter von Danzing. Średniowieczne Sztuki Walki według XV-wiecznego traktatu szermierczego, Wydawnictwo: Napoleon V, Warszawa-Oświęcim 2016, s. 225, 273.. Nauki mistrza znajdują się w: (1) kompilacji Starhemberg FechtbuchStarhemberg Fechtbuch, karta 87r-100r, dz. cyt., w której opisano techniki miecza krótkiego i zapasów w opancerzeniu, sztyletu oraz walki z grzbietu wierzchowca; (2) Codex Lew Codex Lew, karty 54-70, https://wiktenauer.com/wiki/Codex_Lew_(Cod.I.6.4º.3) [dostęp: 28.07.2021]. Rękopis znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Augsburgu (nr. kat. I.6.4º.3)., w którym w wyniku pomyłki, techniki krótkiego miecza należące do M. Hundsfelda, przypisano błędnie Judowi Lewowi, a te należące do Andre Lignitzera, przypisano M. Hundsfeldowi D. Jaquet, B. Walczak, Liegnitzer, Hundsfeld or Lew? The question of authorship of popular Medieval fighting teachings, “Acta Periodica Duellatorum” 2014, nr 1(2), s. 105-148. oraz (3) kolejnej kompilacji Allerley Kampf zur Roß und Fueß in und an Harnisch („Wszystkie sposoby walki na koniu i pieszo, zarówno w zbroi, jak i bez zbroi”) Allerley Kampf zur Roß und Fueß in und an Harnisch, karty 124-127, https://wiktenauer.com/wiki/Paulus_Kal_Fechtbuch_(MS_KK5126) [dostęp: 28.07.2021]. Rękopis znajduje się w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu (nr. kat. MS KK5126). autorstwa Paulusa Kala, w której znalazły się nauki M. Hundsfelda dotyczące grapplingu, szermierki mieczem krótkim i walki konnej.

Mistrz M. Hundsfeld był postacią ciekawą oraz tajemniczą. O jego życiu nie wiadomo w zasadzie nic. Studiując jego nauki – powielane w kolejnych traktatach – można przypuszczać, że był on doświadczonym wojownikiem, który zasłużył na swoje miejsce wśród mistrzów należących do Bractwa Lichtenauera.

Dodaj komentarz